Ο Ιάπωνας πρωθυπουργός Shigeru Ishiba δήλωσε πως η δημοσιονομική κατάσταση της Ιαπωνίας είναι «χειρότερη από της Ελλάδας». Έκανε τη δήλωση στις 19 Μαΐου 2025 κατά τη διάρκεια κοινοβουλευτικής συνεδρίασης, απαντώντας σε προτάσεις για μείωση φόρων χρηματοδοτούμενη μέσω έκδοσης νέου κρατικού χρέους
Ο Ishiba τόνισε ότι οι δαπάνες για εξυπηρέτηση χρέους και κοινωνικής πρόνοιας αυξάνονται, ενώ τα επιτόκια έχουν πλέον γίνει θετικά .
Αναφέρθηκε σε ποσοστό χρέους ως προς ΑΕΠ της Ιαπωνίας στα πάνω από 230%, σε σύγκριση με περίπου 142% της Ελλάδας, επικαλούμενος στοιχεία του ΔΝΤ .
Όμως είναι η Ιαπωνία σε χειρότερη θέση;
Όχι βέβαια. Κι εδώ είναι η ουσία. Ο Ishiba χρησιμοποίησε αυτή τη δραματική σύγκριση ως πολιτικό εργαλείο: θέλει να αποτρέψει τη δημιουργία νέων ελλειμμάτων ενόψει εκλογικών πιέσεων για περισσότερες παροχές. Οι δικοί του πιέζουν για νέες φοροελαφρύνσεις χρηματοδοτούμενες με δάνεια.
Επίσης επιδιώκει να αναδείξει την επικινδυνότητα των θετικών επιτοκίων μετά από δεκαετίες μηδενικού ή αρνητικού επιτοκίου από την Τράπεζα της Ιαπωνίας.
Ήταν ένα προειδοποιητικό μήνυμα προς το πολιτικό σύστημα της Ιαπωνίας: «Μην θεωρείτε ότι μπορούμε για πάντα να δανειζόμαστε ατιμώρητα.»
Τα δεδομένα όμως είναι αμείλικτα. Η Ιαπωνία έχει υψηλότερο ποσοστό χρέους/ΑΕΠ (~235% έναντι ~142% για την Ελλάδα)
Ωστόσο υπάρχουν σημαντικές διαφορές:
Η Ιαπωνία ανήκει στις μεγαλύτερες και πιο ανεπτυγμένες οικονομίες του κόσμου με υψηλό ποσοστό εσωτερικής κατοχής του χρέους (~90%), ενώ η Ελλάδα είχε μεγάλα προβλήματα πρόσβασης στις αγορές τη δεκαετία του 2010 .
Παρόλο που οι αποδόσεις των 30-40 ετών ομολόγων της Ιαπωνίας έχουν εκτιναχθεί, δεν έχει υπάρξει κατάρρευση της αγοράς ούτε ανάγκη διεθνών πακέτων στήριξης όπως συνέβη στην Ελλάδα .
Συνεπώς, Η δήλωσή του είναι πολιτικά φορτισμένη και αφορά συγκεκριμένη στρατηγική — κυρίως για να αποτρέψει τη δημιουργία νέων ελλειμμάτων μέσω δανεισμού
Παρόλα αυτά, είναι αξιοσημείωτο πως η απόδοση του 40ετούς ιαπωνικού ομολόγου έφτασε πρόσφατα στο υψηλότερο σημείο της σε πάνω από 20 χρόνια.
Από το Reuters διαβάζουμε πως η απόδοση πρόσφατα έφτασε στο 3.675%, οριακά υψηλότερη από κάθε προηγούμενο ρεκόρ για τον συγκεκριμένο τίτλο. Παρά το γεγονός ότι έχει υπάρξει κάποια υποχώρηση από υψηλότερα επίπεδα, η επίδοση τότε παραμένει ως η κορυφαία σε περισσότερες από δύο δεκαετίες.
Γιατί συνέβη αυτό;
Αυτό αντικατοπτρίζει σήματα ανησυχίας γύρω από τη στρατηγική του BOJ, τις δημοσιονομικές εξελίξεις, και τις συνολικές τάσεις νομισματικής σύσφιξης.
Ανησυχίες για τη δημοσιονομική κατάσταση, αδύναμες δημοπρασίες και ενδείξεις ότι οι επενδυτές αποφεύγουν τα μακροπρόθεσμα ομόλογα
Η Ιαπωνία δεν βρίσκεται σε κατάρρευση, αλλά η εποχή των “δωρεάν χρημάτων” φαίνεται να τελειώνει. Μετά τις ΗΠΑ βαδίζει στον ίδιο δρόμο ακόμα και η τρίτη μεγαλύτερη οικονομία του πλανήτη.
Σήμερα, τα χρέη δεν πληρώνονται με χρήμα, αλλά με νέο χρέος. Κάθε οικονομική οντότητα (κράτος, εταιρία, ιδιώτης) είναι οικονομικά βιώσιμη, όταν πείθει τον αντισυμβαλλόμενο ότι είναι αρκετά αξιόπιστη ώστε να χρωστά και να μεταφέρει τις υποχρεώσεις πληρωμής της στον μέλλον. Και ποια είναι πιο αξιόπιστη από μια Κεντρική Τράπεζα; Δεν μένει ποτέ από χρήμα, όσο έχει την δυνατότητα να το «τυπώνει» στις ποσότητες που επιθυμεί.
Νομοτελειακά το σύστημα θα φτάσει κάποτε στο όριο του. Ως πότε τα δανεικά θα εξοφλούνται με νέα δάνεια; Προσπαθώντας να παρατείνουν το αναπόφευκτο, να μην σκάσει στην βάρδια τους, οι Κεντρικές Τράπεζες είχαν μηδενίζει τα επιτόκια, προσπαθώντας να το παρατείνουν όσο γίνεται.
Όταν ο ρυθμός μεγέθυνσης είναι χαμηλότερος από το επιτόκιο με το οποίο δανείζεται μια χώρα, το χρέος βαραίνει και την τραβάει στον πάτο. Αναδύεται μια μαύρη τρύπα έτοιμη να ρουφήξει τα χρήματα που προορίζονται για μισθούς, συντάξεις, επιδόματα αναπηρίας και ανεργίας, από την υγεία, την άμυνα, την παιδεία.
Έχει δημιουργηθεί ένας πλανήτης χρέους όπου καμία χώρα δεν εξοφλεί τα χρέη της. Όταν λήγει ένα ομόλογο, για να το πληρώσει δανείζεται το ισόποσο συν τους τόκους του. Στην πραγματικότητα δεν υπάρχει βιώσιμο ή μη βιώσιμο χρέος. Ο διαχωρισμός είναι ανάμεσα σε αυτό που έχει ή δεν έχει την δυνατότητα αναχρηματοδότησης. Με αυτόν τον τρόπο το παγκόσμιο χρέος συνεχίζει να αυξάνεται. Το χρέος έχει μια δυναμική γεωμετρική, σαν τη χιονοστιβάδα. Εάν δεν αντιδράσεις έγκαιρα κινδυνεύεις να πλακωθείς από αυτήν.
